01. februar 2017

Ei einsam rolle

– Det er ingen som spør korleis eg har det, alle konsentrerer seg om mannen min, seier Mette Paavola (50).

Fotograf: Jan Nordtveit

Ektemannen hennar Didrik Hereid har vore alvorlig kreftsjuk i 3,5 år, og ekteparet prøver å leva kvar dag som om det var den siste.

Paavola seier at dei har flest gode dagar saman, likevel kjennest det veldig mentalt krevjande å leve nær eit alvorleg sjukt menneske døgnet rundt.

Ekstremt krevjande

– Det kjennest først og fremst einsamt. Eg trur få skjønar kor krevjande det er å vera pårørande utan å ha vore oppi det sjølv.

Den næraste får ikkje berre dei gode dagane, men må også takla dagar då alt er ille, og ingen kan ta rolla frå deg, for den sjuke ønsker naturlegvis ikkje at alle og ein kvar skal sjå han når han er på det dårlegaste, fortel femtiåringen som har ei leiarstilling i Sandnes kommune.

Ho viser til at mange kjenner på dilemmaet ved å krevja noko så lenge det ikkje er ein sjølv som er sjuk.

– Eg er kjempenøgd med helsevesenet si oppfølging av ektemannen min, men eg trur det trengst meir oppfølging av oss som pårørande, seier ho.

Ikkje spør korleis det går, dersom du ikkje toler svaret.

Mette Paavola

Tenk før du spør

For Mette kjennest det også utruleg tappande når folk kjem og spør om alle slags medisinske detaljar.

– Ikkje spør korleis det går, dersom du ikkje toler svaret, er hennar innstendige råd til medmenneske.

– Det skaper eit sår inni meg kvar gong er har opna meg til nokon, og vedkommande tek fokuset bort frå meg som dei har spurt, og nesten bortforklarer det eg har sagt, eller viser til at andre har det verre, og let meg stå att i sorg og avmakt, medan dei sjølve berre kan susa vidare i livet sitt. Skal folk spør meg korleis det går, vil eg dei skal gjere det fordi dei bryr seg om meg, seier Mette.

Ho har ingen i vennekretsen som står i ein liknande situasjon, men har nokre få nære vener som ho kan opna seg for. Ved eit høve oppsøkte ho også Vardensenteret i Bergen for hjelp og støtte. Dette senteret tilbyr råd og hjelp og ein pustepause for kreftpasientar og deira pårørande.

Viktige pusterom

Mette og ektemannen har hus på Karmøy kor Didrik er frå. Men på grunn av jobben bur Mette i huset sitt i Stavanger i vekedagane. Det betyr at ho får noko tid for seg sjølv, og det set ho pris på.

– Eg har heldigvis eit meiningsfullt og innhaldsrikt liv også utanom pårøranderolla, det trur eg er viktig for å kunne stå i situasjonen. Å lytta til musikk og gå turar åleine reinsar også sinnet. Ein kort periode då Didrik var spesielt dårleg, var eg sjukemeld, men ein kan fort kjenne seg isolert om ein ikkje også kan delta i eit meir vanleg liv, påpeiker ho.

Ektemannen hennar er ikkje pleietrengande, Mette si rolle er å vera mental støttespelar og hjelpa til med å gjera kvardagane hans så gode som råd.

Grip det gode i livet

Ekteparet bestemte seg tidleg for å først og fremst konsentrera seg om det som framleis var bra og ikkje dvela for mykje ved det triste og vanskelege. Difor har dei brukt mykje av tida til å reisa rundt i verda i dei periodane kor Didrik har hatt pause frå kreftbehandlinga.

Nå må han ha behandling oftare, og blir svært trøytt av medisinane, slik at han kan sove opptil 18 timar i døgnet. Men framleis har dei som mål å gjera hans vakne timar så meiningsfulle og gode som råd.

Det betyr ikkje at dei aldri snakkar om det vanskelege med sjukdommen til Didrik, men Mette vedgår at dei skuvar det triste under teppet så ofte som råd.

Tid til å planlegga

Likevel er det ikkje til å komma utanom at val må takast og grep må gjerast, presiserer ho.

Mette og Didrik møttest seint i livet og gifta seg sommaren 2010. Dei har begge barn frå tidlegare ekteskap. I tillegg har Didrik bygd opp si eiga bedrift på Haugalandet.

– Det å leva med alvorleg sjukdom betyr også at det er mykje juridisk å ordna opp i, spesielt i vårt tilfelle kor me har barn på kvar vår kant. Me må difor vere glade for at me i motsetnad til dei som mistar nokon i ei ulukke, får tid til å ordna opp i desse tinga og legge planar for framtida, i ro og mak, seier ho.